Specjaliści

Zbliżają się wakacje – czas wspólnego odpoczynku, relaksu, zabawy.
Dłuższe, planowane czy nie, przerwy w terapii logopedycznej zwiększają ryzyko niechcianych zmian, powrotu do złych nawyków, pogłębienia deficytów o charakterze logopedycznym. Możemy wtedy zaprzepaścić wiele pozytywnych efektów i sukcesów terapeutycznych.
Największe efekty osiągają te dzieci, które uczą się przez zabawę oraz których rodzice aktywnie uczestniczą w procesie wspierania i rozwoju mowy, dlatego zachęcam do zabaw i ćwiczeń, które z powodzeniem można wspólnie wykonywać podczas wakacyjnych dni.

Czas wakacji oraz piękna pogoda sprzyjają zabawom na świeżym powietrzu. Jest wiele aktywności wymagających różnorodnych przyrządów lub szczególnego rodzaju podłoża lub przestrzeni. Jednak piłka od pokoleń jest wszechstronnym elementem różnych zabaw i gier. Piłka to dla dzieci cudowny przedmiot. Jest najbardziej popularnym przyrządem w ćwiczeniach sportowych oraz w swobodnej zabawie. Można ją rzucać i łapać, turlać, odbijać, kozłować, kopać … Systematyczne ćwiczenia z piłką pozwalają rozwijać koordynację wzrokowo-ruchową, zdolność spostrzegania, lateralizację, orientację w schemacie własnego ciała, świadomość przestrzeni i odległości. Zabawy z piłką przygotowują dzieci do gier sportowych, wnoszą wiele radości, rozwijają umiejętność pozytywnej rywalizacji, jednocześnie wzmacniając w dziecku pewność siebie.

Zbyt ubogi zasób słownika ogranicza rozumienie tego, co mówimy do dziecka, jak również formułowanie przez dziecko pełnej wypowiedzi. Zachęcanie dziecka do wypowiadania się o tym, co widzi, co przeżyło, kształtuje ekspresję słowną. Dziecko w okresie przedszkolnym doskonali zdolność komunikowania się z innymi. Specjalnie zorganizowane ćwiczenia przyczyniają się do rozwijania brzmieniowej poprawności i wyrazistości mowy, wzbogacają słownictwo czynne i bierne, wpływają na poprawność gramatyczną, pozwalają budować coraz dłuższe, bardziej przejrzyste wypowiedzi.

Według definicji Frostig i Horne „percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych, a także do ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń”
Odpowiedni (czyli właściwy dla danego wieku) poziom percepcji wzrokowej umożliwia dzieciom poprawne przeprowadzanie takich czynności, jak czytanie, pisanie, układanie (puzzli, klocków), reprodukowanie figur, kształtów, wykonywanie zadań matematycznych (np. geometrycznych). Z tego powodu warto w codziennych zabawach uwzględniać różnorodne aktywności wymagające analizy, syntez i pamięci wzrokowej w celu doskonalenia dziecięcej spostrzegawczości oraz umiejętności wnioskowania na materiale obrazkowym. Jednocześnie wzbogacając pamięć doświadczeń dziecka.
Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej rozpoczynamy od zabaw łatwych i systematycznie stopniujemy trudności przechodząc do ćwiczeń coraz bardziej złożonych. Wyróżniamy kolejne etapy rozwoju tej umiejętności:

„Mamo, ona patrzy w moje okno….!!!”

Definiując pojęcie konflikt wskazujemy, że jest to sytuacja, w której uczestnicy dostrzegają niezgodność interesów, postaw, celów czy poglądów. Do konfliktów dochodzi zazwyczaj, gdy jedna lub obie strony naruszą wzajemną przestrzeń, własność lub zasady współżycia, gdy próbując zaspokoić własne potrzeby nie uwzględniają i nie dostrzegają potrzeb innych. Konflikty są integralną częścią życia. Pojawiają się tam, gdzie ludzie wchodzą ze sobą w relacje, a więc w rodzinie, szkole, miejscu pracy i zamieszkania. Są zjawiskiem naturalnym oraz rozwojowym, ale tylko w sytuacji kiedy szukamy konstruktywnych sposobów na radzenie sobie z nimi.

Rymy stanowią cechę mowy wyróżniającą się spośród innych. Ich występowanie w wierszach i piosenkach sprawia dzieciom wiele radości. Dzieci przepadają za rymowanymi wierszykami i zagadkami. Warto to wykorzystać , tym bardziej, że układanie i recytowanie rymowanek wpływa bardzo korzystnie na rozwój inteligencji językowej dziecka .
Rymy to jednakowe lub podobne układy brzmieniowe występujące w odpowiednio usytuowanych wyrazach w wersie lub zdaniu. Słowa się rymują, gdy podobnie lub identycznie brzmią ich końcówki. Znajomość rymów jest bardzo ważnym, wczesnym prognostykiem postępów w nauce czytania i pisania, wzmacnia świadomość słuchową, ułatwia dzieciom koncentrację na fonemach, tworzenie skojarzeń głoska-litera . Rym i rytm mówionych dźwięków wpływa na rozwój wczesnych umiejętności słuchania ze zrozumieniem i mówienia. Może też stanowić kryterium klasyfikacji słów np. lot- kot- płot ( wspólny rym) lub pomoc podczas nauki zasad ortografii, gdyż mają często podobny wzorzec pisowni, np. mrówka-żarówka, rysuje-pracuje.

W poprzednim artykule omówiłam rozwój wyobraźni przestrzennej oraz umiejętności rozumienia stosunków przestrzennych i kierunkowych na I i II etapie rozwojowym. Poniżej chciałabym przedstawić kolejne dwa progi rozwojowe w zakresie kształtowania tych sprawności.
Właściwa orientacja w schemacie ciała, a także prawidłowe realizowanie zadań dotyczących poruszania się i określania położenia przedmiotów względem swojej osoby lub wyznaczonego obiektu stanowią podłoże do budowania kolejnych sprawności przestrzennych i kierunkowych. Natomiast rozumienie kierunków i zdolność zastosowania ich w praktyce jest czynnikiem niezbędnym do rozwijania umiejętności różnicowania i kreślenia liter. Podstawowym elementem podczas realizowania powyższych zadań jest ruch i koordynacja wzrokowo – motoryczna.

Zadawanie pytań to najlepsza droga do tego, aby wyjaśnić to, co nieznane.
Nie tylko dziecko, ale i dorosły nie rozumiejąc czegoś zadaje pytania i oczekuje odpowiedzi.
Dziecko posiada naturalną ciekawość poznawczą, ciągle obserwuje, manipuluje przedmiotami, chce wszystkiego dotknąć, a gdy tylko nauczy się mówić, zaczyna szukać wyjaśnień zjawisk, których nie rozumie.Tylko w ten sposób może kształtować swój światopogląd i uczyć się zasad i praw rządzących światem. Pierwsze pytanie dziecka uznaje się za początek samodzielnej myśli dziecka i ma ona raczej charakter emocjonalny niż intelektualny. Do drugiego roku życia dziecko powtarza pytania automatycznie i bez zrozumienia za rodzicami, ucząc się w ten sposób zastosowania określonego pytania do odpowiedniej sytuacji. Najpierw w jego rozwoju pojawiają się pytania: „kto?” i „co?”, by następni, po ukończeniu 3 roku życia dziecka, ewoluować do „gdzie?” i „dlaczego?”.W wieku 3-4 lat pojawia się już świadomość niewiedzy, niejasność pewnego zagadnienia, a świadomość jest podstawą powstania pytania. Samo sformułowanie pytania dowodzi, że dziecko myśli, gdyż dostrzegło problem i oczekuje od dorosłych jego rozwiązania.

Przyimek to nieodmienna i niesamodzielna część mowy, która łączy się z innymi wyrazami i nadaje im inny sens. Na przykład rzeczownik stół tworzy z przyimkami wiele zestawień: na stole, o stole, za stołem, obok stołu, po stole, pod stołem, przy stole, itp.
Przyimki dzieli się na:
– proste (np. z, do, na, bez, za, pod, u, w, nad, o, od, po).
– złożone, składające się z przyimków prostych (np. z + nad = znad, po + przez = poprzez).
Przyimek w połączeniu z rzeczownikiem, przymiotnikiem lub liczebnikiem tworzy wyrażenie przyimkowe, np. sklep z butami, zeszyt w kratkę, z piętnaście.

Pomyślmy, jak wiele odmian wymówek posiadają w swoim słowniku nasze dzieci. Każde z nich choć jeden raz użyło w swojej wypowiedzi podobnych sformułowań: „zaraz”, „jestem zmęczony”, „potem”, „teraz nie chce mi się”…
Zazwyczaj słyszymy je w sytuacji konieczności posprzątania swoich zabawek lub wykorzystanych niedawno sprzętów. Szczególnie w obecnej sytuacji, kiedy wiele osób ograniczonych jest w swojej codziennej aktywności do powierzchni własnego mieszkania, bez możliwości korzystania z placów i miejsc otwartych na powietrzu, trudno nam oraz naszym dzieciom zachować uporządkowany świat wokół nas.
Rozrzucone zabawki, rozsypane kredki i wszędobylskie klocki, które wbijają się w stopy – to częsta codzienność rodziców. Egzekwowanie porządku i utrzymania czystości w dziecięcym pokoju to fundamentalna kwestia kształtowania umiejętności organizowania, planowania, przewidywania i odpowiedzialności w późniejszym dorosłym życiu dziecka.

Rozwijanie wyobraźni przestrzennej oraz kształtowanie umiejętności rozumienia stosunków przestrzennych i kierunkowych zachodzących pomiędzy obiektami czy osobami stanowi naturalny sposób poznawania otaczającego świata oraz reguł określających różnorodne zależności. Możemy te sprawności rozwijać u naszych dzieci poprzez świadome organizowanie dziecku zróżnicowanych sytuacji oraz aktywności w makroprzestrzeni i mikroprzestrzeni. Ćwiczenia rozwijające i usprawniające orientację przestrzenną przebiegać powinny etapami, według prawidłowości rozwojowych dziecka. Osiągnięcie przez dziecko kolejnego progu rozwojowego uwarunkowane jest właściwym opanowaniem przez niego umiejętności z etapu poprzedniego.

Współcześnie ludzie mają coraz większy problem z wyrażaniem emocji i wzajemną komunikacją. Możemy wręcz mówić o pewnym deficycie słów. Tymczasem książka bywa dobrym pretekstem do rozmowy z dzieckiem. Wspólna próba interpretacji bajek, wierszy czy opowieści ułatwia drogę do dialogu. Czytanie najmłodszym rozwija ich osobowość.
„Czytelnictwo” zaczyna się od kołyski, na długo przed dniem, w którym dziecko zacznie samodzielnie składać litery. Dobrze dobrane książki rozwijają jego umysł i emocje, kształtują kompetencje językowe, zakorzeniają w kulturze i rozbudzają wyobraźnię. Wspólna lektura może stać się nie tylko wielką przyjemnością, ale przede wszystkim wspaniałą okazją do budowania bliskości oraz silnych i trwałych więzi rodzinnych.

Koncentracja to umiejętność skupiania i utrzymywania uwagi na określonych bodźcach lub zadaniach. Jest podstawą wszystkich świadomych działań. Umiejętność koncentracji uwagi rozwija się stopniowo podczas całego życia człowieka. U małych dzieci występuje uwaga mimowolna (czyli skupienie zmysłów bez udziału woli przez np. poruszający się przedmiot czy głośny dźwięk), cechują ją bardzo duża rozpraszalnść. Natomiast uwaga dowolna kształtuje się w późniejszym okresie (od ok. 3 roku życia do wieku wczesnoszkolnego). Taki rodzaj sprawności umożliwia nam kierowanie naszą uwagą, dostrzeganie i wykonywanie aktywności ważnych w danym momencie, osiąganie celów, rozwiązanie problemów, rozumienie zagadnień. Wpływa także bezpośrednio na procesy pamięci, zdolności kierunkowe i przestrzenne czy logiczne myślenie.

Program Przyjaciele Zippiego oraz Trening Umiejętności Społecznych

SPOTKANIE III

Podczas dzisiejszego spotkania chciałabym zaproponować dzieciom oraz Państwu kolejne wspólne zabawy oraz ćwiczenia pozwalające trenować inteligencję emocjonalną. Nadal opieramy się na treściach, które realizowaliśmy podczas zajęć w przedszkolu.

Któż z nas nie pamięta ich z dzieciństwa?
Zabawy paluszkowe to forma ruchowych zabaw z najmłodszymi dziećmi. Do zabawy wykorzystuje się głównie dłonie – swoje i dziecka. Najważniejszy w tej aktywności jest dotyk. Bawiąc się w ten sposób, dotykamy rączek, palców, twarzy, głowy dziecka. W parze z dotykiem idzie równocześnie dźwięk głosu, bo zabawom paluszkowym towarzyszy mówienie. Zabawy paluszkowe maja dobroczynny wpływ na rozwój dziecka. Doskonalą one czynności ruchowe malucha. Dzięki nim dzieci szybciej uczą się zręczności, refleksu, koncentracji i zwinności. Zabawy te to świetny sposób na ćwiczenie tzw. małej motoryki. Dzięki wierszykom i piosenkom wykorzystywanym do zabawy, mowa dziecka postępuje szybciej. Na początku dziecko może być w tych zabawach biernym obserwatorem, ale powtarzalność czynności z pewnością wkrótce zachęci je do współuczestnictwa. Z wiekiem dzieci opanowują wierszyki i piosenki towarzyszące zabawom paluszkowym, dlatego z upływem czasu zabawa staje się jeszcze ciekawsza.

Słuch fonematyczny jest jednym z kilku rodzajów słuchu. Podstawowym i najważniejszym jest słuch fizjologiczny, czyli możliwość słyszenia i odbierania dźwięków z otoczenia. Odrębnym rodzajem słuchu jest słuch muzyczny, który umożliwia odbieranie i analizę dźwięków np. instrumentów. Kolejnym rodzajem jest słuch fonematyczny, który powoduje wrażliwość na różnice pomiędzy podobnie brzmiącymi słowami oraz stanowi podstawę wykształcenia prawidłowej wymowy u dziecka. Jest to także umiejętność odróżniania poszczególnych dźwięków mowy, głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych. Umożliwia prawidłowe dzielenie wyrazów na sylaby czy głoski oraz sprawne łączenie poszczególnych elementów mowy w słowa.

Jestem przekonana, że wielokrotnie podczas każdego dnia rodzice słyszą od swoich dzieci: „Nudzi mi się…”. Sytuacje takie zdarzają się bez względu na ilość zabawek zgromadzonych w dziecięcych pokojach. Aktualnie, kiedy większość czasu spędzamy w naszych domach, natomiast aktywności na świeżym powietrzu zostały znacząco ograniczone, wielu rodziców musi zmierzyć się z trudnym wyzwaniem organizacji rozrywki swoim dzieciom.
Zachęcam dzieci i rodziców do zabawy bez zabawek. Czyli do nowych działań, podczas których można wykazać się kreatywnością i oryginalnością oraz do aktywności pozwalających zapobiec rutynie i przewidywalności.
Najistotniejszym elementem relacji rodzic – dziecko jest właśnie zabawa oraz czas spędzony razem w sposób beztroski i spontaniczny. W naszych domach odnajdziemy wiele produktów i przedmiotów codziennego użytku, które pobudzą wyobraźnię i zmysły dziecka oraz zachęcą je do eksplorowania otoczenia. Natomiast wspólnie spędzony czas, to doskonała okazją do budowania pozytywnej i pogłębionej wzajemnej więzi.

Uczenie się nowych zachowań, stosowanie znanych schematów działań w nowych sytuacjach, nabywanie systemu języka nie byłoby możliwe bez sprawnie funkcjonujących procesów zapamiętywania. Pamięć to nic innego jak zdolność do zapamiętywania, przetwarzania i odtwarzania w dowolnej chwili informacji. Stymulacja procesów pamięciowych jest niezwykle ważna i skomplikowana. W pamięci przechowujemy nie tylko obrazy wzrokowe, ale i słuchowe, dotykowe, smakowe, węchowe, czucia wewnętrznego, nasze własne wyobrażenia oraz wszystkie informacje zdobyte drogą językową.